wol, een veelzijdig materiaal (3)

Wol is de meest elastische natuurlijke vezel. Dit betekent dat wol zich gemakkelijk laat uitrekken en buigen en vervolgens weer snel zijn oorspronkelijke vorm aanneemt. De rekbaarheid van wol in droge toestand is 25-48%, wat betekent dat de vezel tussen de 25-48% kan worden uitgetrokken alvorens te breken. In natte toestand is de rekbaarheid zelfs 30-60%. Een wolvezel kan 20.000 keer worden gebogen alvorens te breken.

De elasticiteit is eenvoudig zichtbaar te maken door een handje wol tot een bolletje te persen. Als de druk er vervolgens van af wordt gehaald, zal de wol weer snel zijn oorspronkelijke vorm aannemen en niet of nauwelijks kreuken. Ook bij kleding van wol is dit het geval. Als gevolg van deze elasticiteit hoeft wollen kleding niet of op slechts lage temperaturen gestreken te worden.

Isolatie

Vanwege zijn klimaatregulerende eigenschappen wordt wol ook gebruikt als isolatiemateriaal in de woningbouw. Natuurlijke isolatiematerialen, waaronder schapenwol, worden in vergelijking met bijvoorbeeld steenwol of pur nog steeds slechts in geringe mate toegepast in de bouw. Hier ligt een kans voor de wolsector, niet alleen vanwege de goede geluidsabsorberende en brandwerende eigenschappen van het materiaal, maar ook omdat er veel van beschikbaar is. Met name in Europa is de prijs voor ruwe wol erg laag omdat de kwaliteit ervan vaak niet geschikt wordt geacht voor de kledingindustrie. Omdat alle schapen echter ieder jaar minstens een keer worden geschoren, is er een enorm overschot ontstaan waardoor de marktprijs soms gelijk ligt aan de kosten die de boer moet maken voor het (laten) scheren. Veel boeren kiezen er om die reden voor om de wol in te graven of te vernietigen.

Doordat wol voor een groot gedeelte bestaat uit keratine en water heeft het een hoge mate van brandwerendheid, in Europa wordt het gerekend tot de ‘brandklasse Euroklasse B’. Om wol te doen ontbranden moet er sprake zijn van extreme hitte (meer dan 570º C.) en bijzonder veel zuurstof. Andere textielvezels ontbranden bij lagere temperaturen.
Daarnaast gedraagt wol zich anders bij extreme hitte. Waar synthetische vezels als nylon en polyester in zo’n geval smelten en blijven plakken aan de huid, blijft van wol slechts een koolachtig bolletje over dat snel in poeder uiteenvalt. Het smelt niet, maar verkoolt en verpulvert. Vanwege deze goede brandwerende eigenschappen is wol goed geschikt en toepasbaar in zowel de bouw (bijvoorbeeld als isolatiemateriaal) als in interieurtoepassingen: gordijnen, vloerkleden, meubelbekleding, kamerschermen, beddengoed.

Ondanks de natuurlijke brandwerende eigenschappen van wol, is in openbare gebouwen vaak een extra brandwerende finish van de textiel verplicht. Hiervoor zijn tegenwoordig ook milieuvriendelijke middelen beschikbaar.

Ook om zijn goede geluidsabsorberende eigenschappen kan wol een duurzaam alternatief zijn voor minerale wol, waarvan de productie sterk milieubelastend is. Recent onderzoek (2017) toonde aan dat de geluidsabsorberende eigenschappen van wol vergelijkbaar zijn met die van minerale wol en polyurethaanschuim.[1]

Wol en allergie

Over het algemeen wordt wol goed verdragen, al kan het afhankelijk van de wolsoort, de gevoeligheid van de drager en de plaats waar de wol in contact komt met de huid soms prikken. Dat wol kan prikken, betekent niet per definitie dat het een allergene stof is. Een allergie is een reactie van het afweersysteem op lichaamsvreemde stoffen, wat er gebeurt bij het prikken is dat de uiteinden van een wolvezeltje tegen zenuwuiteinden duwen. Dit kan een wat vervelend gevoel geven maar is niet hetzelfde als een allergische reactie. Dit wordt bijvoorbeeld onderkend door het in allergieën gespecialiseerde internationaal actieve certificeringsbedrijf Allergy Standards Limited (ASL), dat in 2020 van merinowol gemaakt beddengoed certificeerde als ‘astma en allergie-vriendelijk’.

Verondersteld mag worden dat andere wolsoorten en ook haar evenmin allergische reacties veroorzaken. Allergieën voor bijvoorbeeld kattenhaar lijken meestal te herleiden tot huidschilfers en speekselresten, iets wat bij wol niet voorkomt. Hier is echter minder onderzoek naar gedaan dan naar merinowol. Volgens ASL zijn huidproblemen die ook bij natuurlijke materialen kunnen ontstaan vaak niet terug te voeren op het materiaal zelf maar op de hulpstoffen die zijn gebruikt tijdens de verwerking ervan tot textiele producten.

Dat wol kan prikken leidt echter geen twijfel.