geRecyclede polyester: duurzaam of greenwashing?

In de duurzame mode-industrie zijn doek en kleding van gerecyclede polyester bezig aan een stevige opmars. De voordelen van het hergebruik van polyester (PET) lijken evident. Polyesters zijn immers niet organisch en vergaan niet, wat bijdraagt aan een alsmaar doorgroeiende en steeds meer problemen veroorzakende berg plastic. Hergebruik en recycling zou die groei op zijn minst kunnen vertragen.

Recycling van PET (meestal door omsmelting) is bovendien een relatief schoon proces dat weinig energie kost. Sommige onderzoekers concluderen daarom dat gerecyclede polyester (rPET) de meest duurzame textielvezel is, met een lagere ecologische voetafdruk dan de meeste natuurlijke vezels, zelfs als deze van biologische herkomst zijn.

Klopt dat verhaal echter wel? Wie iets verder kijkt, ziet dat er best wel iets is af te dingen op deze claim. We hebben een aantal zaken op een rijtje gezet:

De geschiedenis van het materiaal

Nieuw geproduceerde, zogenoemde 'virgin' polyester staat in de duurzaamheidsrankings laag genoteerd. Logisch, want de productie daarvan is een proces dat enorm veel energie kost, ongeveer tien keer zoveel als de teelt van biologische katoen.

Bij het maken van rPET wordt polyester afval (bijvoorbeeld plastic flessen) omgesmolten en verwerkt tot korrels waarvan vervolgens bijvoorbeeld garens worden gesponnen. Dit recyclen verbruikt relatief weinig energie, water en fossiele grondstoffen en daarom eindigt rPET in duurzaamheidsmetingen ook zo hoog. Er wordt daarbij echter niet gekeken naar het totale productieproces, maar alleen naar het tweede gedeelte. De geschiedenis van het materiaal wordt met andere woorden buiten beschouwing gelaten. Helemaal eerlijk is de vergelijking daardoor niet. Recyclen is goed, maar het is wat kort door de bocht om de vervuilende voorgeschiedenis volledig buiten beschouwing te laten.

Wat wordt er gerecycled?

Vaak wordt gezegd dat het recyclen van PET oneindig vaak kan gebeuren zonder dat er kwaliteitsverlies optreedt. Dat geldt misschien voor PET-flessen (de meningen hierover lopen uiteen) maar niet voor kleding waarin polyester samen met een ander materiaal is verwerkt. In de textielindustrie worden dit soort mengingen (blends) van verschillende materiaalsoorten vaak toegepast, maar het is op dit moment nog niet mogelijk om de polyester in zo'n blend te isoleren en vervolgens te hergebruiken. Als in kleding gerecyclede polyester wordt toegepast in een blend met een ander materiaal, dan is de consequentie dus dat het recyclen beperkt blijft tot één keer. Volgens een rapport van de Changing Markets Organisation is het een fabeltje dat rPET in textiel op welke wijze dan ook maar iets met duurzaamheid te maken heeft.

Daar komt bij dat in de textielindustrie met recyclen ook vaak wordt bedoeld dat het snij-afval opnieuw wordt gebruikt. Het is met andere woorden 'pre-consumer waste' die wordt hergebruikt. Ook daar is natuurlijk niets op tegen, maar de vraag is of de term 'recycling' in dit geval juist wordt gebruikt.

Het wassen van polyester

Of hij nu gerecycled is of niet: kleding met polyester moet vrij vaak gewassen worden. Waar de laatste jaren steeds meer aandacht voor komt, is dat juist tijdens het wassen vezeltjes loslaten die terechtkomen in het oppervlaktewater en daar een bedreiging vormen voor levende organismen. Ook in dit opzicht is het verhaal dat je polyester eindeloos kan hergebruiken een mythe. Een heleboel wordt namelijk weggespoeld met het waswater, valt uiteen in micro-plastics en wordt niet gerecycled.

Volgens een onderzoek van het journalistieke platform Orb Media (2017) verdwijnt op deze wijze jaarlijks een miljoen ton plastics in het oppervlaktewater, waarvan het merendeel afkomstig is uit kleding en waswater.

Wat zijn de gevolgen? De micro-plastics worden opgenomen door kleine organismen, als plankton, en dringen vervolgens door in de hele voedselketen, ook in het menselijk voedsel. Onderzoekers aan de universiteit van Ljubljana signaleerden enkele jaren geleden dat micro-plastics dodelijk zijn voor plankton. Ook is vastgesteld dat de micro-plastics al in ons drinkwater zitten. Een van de Parijse universiteiten kwam al in 2015 met een onderzoek waaruit bleek dat de microplastics daarnaast ook in de lucht zweven, en we ze dus inademen. In Parijs zou het jaarlijks gaan om 3-10 ton. Er zijn tevens aanwijzingen dat microplastics kankercellen sneller doen toenemen. 

Conclusie

Er zijn meerdere veroorzakers van deze vervuiling met micro-plastics. Slijtende autobanden spelen bijvoorbeeld ook een belangrijke rol. Maar de grootste vervuilers zijn volgens deze onderzoeken de synthetische vezels in kleding. Om deze reden is in twee Amerikaanse staten al wetgeving die kledingmerken verplicht op de etiketten de risico's van synthetische kleding te vermelden.

Het recyclen van PET is een goede ontwikkeling, maar niet als PET in kleding of textiel wordt verwerkt. Plastic flesjes hergebruiken is prima... maar dan alleen als plastic flesjes. Op de duurzaamheidsclaim van gerecyclede polyester is wel het een en ander op af te dingen. Alle textiel waarin polyester is verwerkt (ook gerecyclede) draagt bij aan de verdere vervuiling met plastic, en dat lijkt een steeds groter probleem te gaan worden.